Meer dan een miljard jaar geleden begon de kopertijd. Primitieve eencellige organismen op aarde gebruikten toen vooral ijzer in hun stofwisseling. Maar doordat de zuurstofconcentratie in de lucht langzaam steeg, daalde de hoeveelheid ijzer die ze konden gebruiken. IJzer reageert namelijk met zuurstof tot een onoplosbare verbinding. Het slaat neer als vaste stof, zodat organismen het niet meer kunnen opnemen. Koper was een bruikbaar alternatief. Dat bleek een gouden greep van de natuur: met koper kunnen eencellige organismen evolueren tot meercellige organismen. We danken ons bestaan dus mede aan het element.
Koper staat makkelijk elektronen af. Daardoor is het geschikt als actief onderdeel van een enzym of ander eiwit in biologische systemen zoals ons lichaam. Het zorgt voor het elektronentransport. Ook regelt het de reactiviteit van een zuurstofmolecuul in belangrijke biologische processen.
In weekdieren zorgt het voor het zuurstoftransport. Deze hebben letterlijk blauw bloed, omdat verbindingen met koper vaak blauw van kleur zijn. Verder is het element nuttig in katalysatoren om methanol te produceren of geneesmiddelen te synthetiseren.

In deze Chemische Feitelijkheid
De Context: Waar komt koper vandaan? Waar is het voor nodig? En hoe win je het terug na gebruik?
De Basis: Waarom heeft koper zo veel toepassingen?
De Diepte: Koper is onmisbaar voor mens en dier. Welke rol speelt het in het lichaam?

Het volledige artikel is gepubliceerd als Chemische Feitelijkheid nr. 293, april 2013.