De opslagfaciliteiten van de centrale biobank binnen het VU medisch centrum omvat zo’n honderd -80 °C vriezers waarin ruimte is voor enkele miljoenen unieke monsters die niet verloren mogen gaan. Het gaat om de lange termijn opslag van materiaal uit klinische trials, restmateriaal uit de zorg en materiaal afkomstig vanuit wetenschappelijk onderzoek, vertelt Adrie Kromhout, coördinator van de biobank. Het VUmc wil de biobank meer centraliseren, zowel op het gebied van centrale opslagfaciliteiten als wat betreft de ermee gepaard gaande registratie en voor de beveiliging en alarmering. Bovendien is energiebesparing belangrijk en is een deel van de vriezers aan vervanging toe.

Investering terugverdienen
“Continuïteit is heel belangrijk voor ons,” zegt Adrie Kromhout, coördinator van de VUmc biobank. “Monsters moeten altijd bij de juiste temperatuur onder de juiste condities worden bewaard, zeker voor lange termijnopslag. En de registratie van de temperatuur en alarmering als er iets mis is moet goed op orde zijn zodat je op tijd maatregelen kunt nemen. Losse vriezers kunnen bijvoorbeeld uitvallen. Daarvoor staan nu tien noodvriezers paraat. Die zijn meest van de tijd leeg, maar moeten wel operationeel zijn en op -80 °C gehouden worden. Dat is eigenlijk verspilling.“
Bij het inventariseren van nieuwe systemen voor modernisering is daarom goed gekeken naar continuïteit, zegt Kromhout. “We zijn bij de Wageningen Universiteit gaan kijken, waar de pilot van het NORDIC Storage for Science systeem draait.” Dit systeem bestaat uit een ruimte die is ingedeeld in compartimenten. Die compartimenten worden ieder op -80 °C gehouden door een centraal en dubbel uitgevoerd koelmotorensysteem. Daarmee is de continuïteit gegarandeerd. De stroomvoorziening is eveneens dubbel uitgevoerd. “Dat is voor kritische processen binnen een ziekenhuis sowieso van groot belang,” zegt Kromhout.
De leidingen met koelvloeistof lopen wel door de ruimte, maar de koelmotoren staan apart. Daardoor kan de warmte die de compressoren produceren veel beter worden beheerst, worden afgevoerd of hergebruikt. Zo is geen extra airconditioning nodig voor de vriezerruimte, wat een groot deel van de energiebesparing verklaart. Kromhout is enthousiast: “De beloofde energiebesparing wordt in Wageningen inderdaad gehaald, tot wel 60%. Dat is voor ons een belangrijke reden geweest om te kiezen voor dit systeem. Het is een flinke investering, maar met deze besparing kunnen we er vrij zeker van zijn dat we die terugverdienen.”

Verandering kost tijd
Het NORDIC systeem zal bij de VUmc biobank plaats bieden aan ongeveer een derde van de monsters. Binnenkort wordt er proefgedraaid en in januari verwacht Kromhout dat het systeem in gebruik kan worden genomen. De oudste vriezers, die veelal afgeschreven zijn, worden momenteel geïnventariseerd en de inhoud ervan zal als eerste worden verplaatst. Als het systeem goed bevalt zou Kromhout graag een groter deel van zijn biobank op deze manier inrichten. “Maar dat vereist een nieuwe grote investering.”

Dit artikel verscheen in [Update] Biobanken, bijlage bij MeMo 10, december 2017 en C2W21, 8 december 2017