Pijnstillers - Panacee voor de pijn
Bastienne Wentzel
Pijn zit tussen je oren. Letterlijk, want het signaal dat er ergens iets mis is in je lijf wordt in je hersenen vertaald naar ‘ik heb pijn’. En dat is maar goed ook, want pijn zorgt ervoor dat we maatregelen nemen om de oorzaak van de pijn weg te nemen of te verminderen. Maar er zijn verschillende soorten pijn, zoals bij een verwonding of ziekte, of acute en chronische pijn. Pijn is niet voor iedereen hetzelfde. Zo zijn er genetische verschillen en verschillen tussen mannen en vrouwen. Daarom zijn er veel verschillende klassen pijnstillers met ieder hun eigen werking en toepassing. De vrij verkrijgbare pijnstillers zoals paracetamol en ibuprofen kent iedereen. Werken die niet voldoende, dan grijpt de arts naar krachtiger pijnstillers zoals morfine, opioïden genoemd. Die stoffen werken meestal erg goed tegen de pijn, maar hebben grote nadelen zoals bijwerkingen en een kans op verslaving. Daarom zoeken artsen en onderzoekers naar nieuwe methoden om pijn te bestrijden en daarbij kijken ze niet alleen naar nieuwe chemische middelen.
Bij pijn neem je een pijnstiller, of het nou een klein ongemak of ondraaglijke pijn na een operatie of door een ziekte is. Maar hoewel er tientallen verschillende pijnstillers zijn, werken ze niet altijd allemaal even goed bij elke soort pijn. Bovendien kleven er ook nadelen aan het gebruik ervan. We weten eigenlijk nog niet genoeg over pijn om dat op te lossen.
Iedereen heeft wel eens last van een knallende koppijn. Gelukkig kun je een paracetamolletje nemen en meestal is het dan weg. Vervelender is die steeds terugkerende rugpijn, zere knie of migraine. Ibuprofen helpt, misschien wel samen met dat paracetamolletje. Maar bij een operatie of een ernstige ziekte zoals kanker werken deze vrij verkrijgbare pijnstillers alleen niet meer voldoende. Daarnaast lijdt ruim 20 procent van de wereldbevolking aan chronische pijn, voornamelijk lage rugpijn, zenuwpijn en hoofdpijn. In al deze gevallen kan de arts gelukkig morfine of een van de tientallen andere sterke pijnstillers voorschrijven. Want teveel pijn zorgt ervoor dat we niet goed meer functioneren.
Te weinig pijn is ook niet goed. Pijn heeft een belangrijke signaalfunctie in ons lichaam. Het waarschuwt dat er mogelijk schade aan wordt gericht. Mensen met een aandoening die hypoalgesia (ongevoeligheid voor pijn) veroorzaakt, zoals genetische afwijkingen aan het zenuwstelsel of bijvoorbeeld lepra, voelen geen pijn en raken daardoor snel gewond. Ze verbranden omdat ze de hete oven of vlam niet voelen, ze bijten hun tong af of snijden in hun vinger. Bij mensen die aan chronische pijn lijden is deze signaalfunctie vaak verloren gegaan.
Het volledige artikel verscheen als Chemische Feitelijkheid nr 346, juli, 2018.