It reads like a storybook. In 2021, fundamental research conducted at AMOLF formed the basis for the startup company Lumetallix. The company developed an easy to use
and affordable method for the detection of lead. Two years later, Lumetallix has sold thousands of test kits and now has collaborations with scientists, NGO's and even forensic experts.

AMOLF-onderzoekers ontwikkelden een eenvoudige test voor het aantonen van giftig lood door gebruik te maken van de speciale eigenschappen van een perovskiet halfgeleider. Dat materiaal is bijvoorbeeld geschikt voor leds en zonnecellen. De spray licht fel groen op in contact met een oppervlak dat lood bevat. De test is 1000 keer gevoeliger dan bestaande tests en de onderzoekers vonden geen vals positieve of vals negatieve resultaten. De studie werd op 27 november 2023 gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Environmental Science and Technology. (Foto: AMOLF)

AMOLF-onderzoeker Christiaan van Campenhout vond een nieuwe, eenvoudige manier voor het maken van een materiaal met een regelmatig bandenpatroon van kristallen. Het patroon dat de kristallen vormen is geen toeval. De onderzoekers kunnen met een simpele opstelling heel precies regelen hoe breed de banden zijn en wat hun onderlinge afstand is. Dat is mogelijk een eenvoudige en goedkope manier om optica, elektronica of sensoren te maken. Het onderzoek is op 2 augustus 2023 gepubliceerd in het tijdschrift Advanced Materials.

Bastienne Wentzel schrijft deze periode wekelijks nieuwsberichten voor technologietijdschrift en -website De Ingenieur (KIVI). Vind hier de links naar deze artikelen.

Onderzoekers van QuTech zijn erin geslaagd een mini-kwantumcomputer te maken van vier qubits uit germanium, met traditionele halfgeleidertechnologie. Dat is niet alleen de eerste vier-bits kwantumprocessor op basis van halfgeleiders, maar ook een stap op weg naar schaalbare kwantumtechnologie.

”For the first time, I feel I am doing research that has an impact. It is very rewarding. I am confident that we are developing materials that can be used in industry.” Sonia Castellanos, group leader of the EUV Photoresists group of ARCNL, unravels the working mechanisms of new classes of photoresists and developes new materials that will make future chips for phones and computers much smaller. Recently, she published results from this research in the Journal of Materials Chemistry C.

Al twee miljoen jaar geleden maakten mensachtigen gereedschap van vuursteen, dat bestaat uit een verbinding van het element silicium. Glas, dat is gemaakt van hetzelfde materiaal, namelijk siliciumdioxide, is al sinds de Egyptenaren bekend en bemind. Glas bestaat er in zoveel vormen dat het niet weg te denken is uit onze samenleving, van tafelwaren tot ruiten en laboratoriumglas tot isolatiemateriaal. Het materiaal heeft de meest uiteenlopende eigenschappen, allemaal voortkomend uit kleine toevoegingen van andere elementen aan siliciumdioxide.

Bijna vijf jaar lang beet Tim Koene op een houtje. Samen met zijn compagnon Boudewijn Docter richtte hij in 2010 Effect Photonics op als spin out van de TU Eindhoven, met een gezamenlijk idee om kleine en goedkope fotonische chips te maken voor het verzenden van meerdere signalen tegelijk door glasvezelkabels. Maar investeerders vonden het plan te gedurfd, vertelt Koene. 'We zijn een high tech, high risk start-up. We produceren hardware waarmee veel kosten zijn gemoeid. Daar zijn nou eenmaal moeilijk investeerders voor te vinden. Eind december 2014 moesten we naar de notaris. Tot op die ochtend wisten we niet of we daar ons faillissement gingen tekenen of het investeringscontract.'

Evolutie nabootsen? Leven maken in het lab? Dat is nogal een ambitieus plan. Toch is dat wat onderzoekers binnen de systeemchemie voor ogen hebben. Een overzicht van dit nieuwe, grote vakgebied.

Zowel chemici als biologen willen graag precies weten waar op een oppervlak een molecuul zich bevindt en welk molecuul het is. Denk aan eiwitten op een celmembraan of reactanten op een katalysator. Met een slimme combinatie van microscopie en spectroscopie lukt dat steeds beter.

Het jonge Wageningse bedrijf Surfix maakt nanocoatings voor chips en sensoren. Daarmee passen ze de eigenschappen van het oppervlak aan aan de wensen van hun klanten. Die zitten over de hele wereld.

We gebruiken ze dagelijks, laptops, smartphones, digitale horloges en rekenmachines met een liquid christal display (lcd). Die beeldschermen kunnen niet zonder vloeibaar kristal, een bijzondere stoffase die een Oostenrijkse botanicus per toeval ontdekte.

Een stukje plastic dat beweegt door licht of vocht. Het klinkt als science-fiction, maar deze materialen bestaan echt. Met deze slimme materialen kun je stroom opwekken, een klepje maken of iets inpakken.

De draaiing van de helixstructuur in chirale vloeibare kristallen bepaalt hoe ze reageren op licht. Dat biedt interessante toepassingsmogelijkheden, bijvoorbeeld in optische sensoren die van kleur veranderen bij een bepaalde temperatuur of in contact met chemicaliën.

Het wondermateriaal grafeen geleidt elektriciteit goed, misschien wel te goed. Als er eenmaal elektronen stromen zijn ze niet meer te stoppen. En dat is onhandig voor bijvoorbeeld gebruik in een elektronische schakeling die daardoor niet uitgezet kan worden. Er zijn wel trucs voor, maar dichtbij een toepassing zijn we nog niet.

Jaren geleden, in 2005, was het al een belofte: Binnen vijf jaar rol je je televisie en je e-reader na het kijken op als een rolgordijn. De werkelijkheid is een stuk lastiger gebleken. Wanneer kunnen we de iPad nou eindelijk oprollen?

Overschrijd de datalimiet van de internetprovider in vijf seconden. Download een complete film in een fractie van een tel. De glasvezelkabel is er snel genoeg voor. Nu de schakelpunten nog.  

Zijn nanodeeltjes slecht voor de gezondheid? Er is weinig over bekend. Wetten of regels zijn er nog niet. Wat vinden nano-onderzoekers zelf?

Snellere metingen, meer data, kleinere apparatuur en dat alles automatisch. Superlatieven strijden om voorrang bij de nieuwste ontwikkelingen in de chromatografie. Maar een pot pindakaas door een robot laten bemonsteren en analyseren blijft lastig. "De truc komt uit de verpakkingsindustrie. Daar doen ze ook zalfjes in potjes. Dat doen ze echt niet met de hand."

Gordon Moore voorspelde in 1965 dat het aantal schakelingen op chips elke anderhalf jaar zou verdubbelen. De Wet van Moore geldt nog steeds. Nanochips veroveren de computer en de schakelingen moeten steeds kleiner. Zullen chips gaan schakelen met moleculen?