Katalyse in een nanodoosje, zoals een kubus, piramide, bol of buisje levert heel andere chemie op dan wanneer de moleculen de vrijheid hebben. Met vakgroep-overschrijdend onderzoek willen Amsterdamse en Groningse onderzoekers daar meer inzicht in krijgen.

In dit nummer: Reizen: Hike&Fly door de Alpen | Vliegsafari in Italië | XC training in Annecy | Wedstrijdspecial: Dutch Open | Chabre Open | NK Precisielanden. Download hier Riser 61.

Bijna vijf jaar lang beet Tim Koene op een houtje. Samen met zijn compagnon Boudewijn Docter richtte hij in 2010 Effect Photonics op als spin out van de TU Eindhoven, met een gezamenlijk idee om kleine en goedkope fotonische chips te maken voor het verzenden van meerdere signalen tegelijk door glasvezelkabels. Maar investeerders vonden het plan te gedurfd, vertelt Koene. 'We zijn een high tech, high risk start-up. We produceren hardware waarmee veel kosten zijn gemoeid. Daar zijn nou eenmaal moeilijk investeerders voor te vinden. Eind december 2014 moesten we naar de notaris. Tot op die ochtend wisten we niet of we daar ons faillissement gingen tekenen of het investeringscontract.'

Evolutie nabootsen? Leven maken in het lab? Dat is nogal een ambitieus plan. Toch is dat wat onderzoekers binnen de systeemchemie voor ogen hebben. Een overzicht van dit nieuwe, grote vakgebied.

Pluto dankt zijn rode kleur aan zogeheten tholines. Dankzij die waarneming van NASA-ruimtesonde New Horizons zitten astrochemici nu op het puntje van hun stoel.

Zowel chemici als biologen willen graag precies weten waar op een oppervlak een molecuul zich bevindt en welk molecuul het is. Denk aan eiwitten op een celmembraan of reactanten op een katalysator. Met een slimme combinatie van microscopie en spectroscopie lukt dat steeds beter.

Meer broeikasgas in de lucht veroorzaakt meer opwarming van de aarde, dat is bekend. Maar klimaatonderzoekers van het NIOZ op Texel vinden de voorspellingen over klimaatverandering ten gevolge van onze vervuiling niet nauwkeurig genoeg. Met behulp van chemische fossielen kunnen zij nog preciezer voorspellen hoe warm het wordt in de toekomst. Van de resultaten staan de zweetdruppeltjes op je voorhoofd.

In dit nummer:
Overlandvliegen met Oliver Rössel | Vliegreizen naar Manilla en Sauerland | Enkeldoeks paragliders | Kössen 2015 | ParaWorks | X-Alps 2015: de laatste voorbereidingen.
Download Riser 60.

Een mailtje van Duitse kennissen: of ik meega naar Kirgizië. Huh? Waarheen? De groep wil er gaan paragliden, een vliegsport waar ik ook gek op ben. Ze gaan tien dagen met terreinwagens rondtrekken door dit bergachtige land op zoek naar plaatsen om te vliegen. De combinatie vliegen en terreinrijden klinkt geweldig. Ik zeg dus meteen ja en boek de vliegtickets die opmerkelijk goedkoop zijn. Daarna zoek ik eens op waar Kirgizië eigenlijk ligt.

Het jonge Wageningse bedrijf Surfix maakt nanocoatings voor chips en sensoren. Daarmee passen ze de eigenschappen van het oppervlak aan aan de wensen van hun klanten. Die zitten over de hele wereld.

Eenderde van de aarde bestaat uit het element ijzer. En ook in de ruimte komt het zoveel voor, dat er meteorieten op aarde zijn geland die bijna helemaal uit ijzer bestaan. De eerste ijzeren voorwerpen maakten mensen duizenden jaren geleden dan ook van meteorietijzer. In het recente verleden heeft ijzer de industrialisatie van Nederland op gang geholpen in de 18e eeuw. In de bodem van de Achterhoek was zoveel ijzererts te vinden dat er grote ijzerfabrieken werden gebouwd. Daarin wordt ijzererts met kool verhit tot het gesmolten zuivere ijzer zich afscheidt en kan worden verwerkt. Hoogovens werken nog steeds op die manier.

Fijn verdeeld ijzer kan opgeloste zware metalen uit water verwijderen. Maar los zwevende ijzernanodeeltjes reageren te snel met lucht. Utrechtse onderzoekers ontwikkelden daarom een verpakkingsmateriaal.

Yves Van Ingelgem is ambitieus. "Binnen twee jaar willen we financieel onafhankelijk zijn," zegt hij over zijn startup Zensor. Diverse grote buitenlandse klanten zoals Gasunie en Air Liquide zijn al binnen.

In dit nummer:
Wedstrijdspecial: Spanje, interviews, De competitiewereld, X-Alps | Vliegreis door Italië | Hoe word je tandempiloot in Zwitserland? | Stubai Cup 2015
Download Riser 59.

"Overgangsmetaalcomplexen zijn heel veelzijdige katalysatoren. Maar in vergelijking met enzymen zijn ze langzaam," stelt biochemicus Gerard Roelfes. Enzymen daarentegen kennen slechts een beperkt aantal chemische kunsten. Daarom combineert Roelfes beide.

Vanaf maart 2015 is het nieuwe theorieboek voor paragliding verkrijgbaar! BMedia produceerde dit nieuwe naslagwerk van idee en tekst tot vormgeving en druk.

In dit nummer:
Hike&Fly in Zuid-Frankrijk | X-Alps 2015 | Vlieg een 100 km FAI-driehoek | Thuis in de lucht deel 4 | Wedstrijdverslagen NK Precisie | Serie Bergstekken: Algodonales en Norma.
Download hier Riser 58